Wat is de Roos van Leary?
De Roos van Leary is een communicatiemodel dat inzicht geeft in patronen tussen gesprekspartners. Dit model geeft overzicht over wat het gedrag of de communicatie van de ene persoon kan oproepen bij de ander. Wanneer je het idee hebt vast te zitten in een bepaalde dynamiek met iemand kan de Roos van Leary je helpen hieruit te stappen. Houd er wel rekening mee dat de Roos van Leary een communicatiemodel is en daarmee dus geen absolute waarheid. Gebruik het daarom als handvat en niet als vaststaande wet. Heb je interesse om bewuster te zijn tijdens het inzetten van gesprekstechnieken en in je communicatie? Dan is de Roos van Leary een handig hulpmiddel om in je arsenaal te hebben. Hoe je de Roos van Leary kan toepassen lees je verderop!
Eerst krijg je echter nog wat meer achtergrond over dit communicatiemodel. De Roos van Leary is in de jaren 50 ontstaan na psyschologisch onderzoek naar interpersoonlijke relaties. Dat wil zeggen de relaties tussen mensen. Dit model is daarom mede bekend onder de naam 'interpersoonlijk cirumplex'. Timothy Leary was één van deze onderzoekers die hierbij betrokken was. Timothy Leary en de andere gedragswetenschappers zochten naar manieren om gedrag te voorspellen en te beïnvloeden. Daarbij hadden ze speciale interesse in communicatiestijlen en de invloed hiervan op anderen. Uiteindelijk is na verschillende onderzoeken en experimenten de Roos van Leary ontstaan dat jij kan toepassen om inzicht te krijgen in je communicatie.
Wanneer kan je de Roos van Leary toepassen?
De Roos van Leary kan je toepassen wanneer er terugkomende patronen zijn in de communicatie met een ander die je vervelend vindt. Dit kan zowel op je werk zijn als in privésfeer. Door de Roos van Leary te gebruiken krijg je enerzijds inzicht in waarom een bepaalde reactie van de ander terugkomend is. Anderzijds biedt het communicatiemodel je ook alternatieven aan die je in kunt zetten om de gewenste reactie in gedrag te krijgen.
Voorbeelden van situaties wanneer je de Roos van Leary kunt toepassen:
- Je hebt een collega waarmee je niet de gewenste communicatie hebt. Je vindt deze persoon veel te volgzaam en zou graag zien dat hij of zij wat meer iniatief toont
- Je partner, waarvan je weliswaar veel houdt, is te dominant. Je hebt het idee continue in een machtsstrijd te zitten en ruzie te maken over kleine zaken.
- Je leidt een team waarbij de communicatie niet vlekkeloos verloopt. Daarom wil je graag dat je teamgenoten meer inzicht krijgen in hun communicatie
- Je hebt regelmatig gesprekken waarbij je voor je belangen moet opkomen. Dat is de reden dat je graag wat tactieken zou willen leren om anderen te beïnvloeden.
De Roos van Leary heeft die naam omdat het model er uit ziet als een windroos. Het is een cirkel met een horizontale en verticale as erin. De verticale as geeft de mate van dominantie aan. Alles boven de horizontale as is dominant gedrag en alles daaronder is onderdanig gedrag. Het model stelt dat beide het tegenovergestelde gedrag oproepen bij de ander. Wanneer jij leidend gedrag vertoont zal de ander de neiging hebben volgend gedrag vertonen als reactie en visa versa.
De horizontale as gaat over samenwerkend gedrag en tegenwerkend gedrag, over de relatie die je samen hebt. Tegenwerkend gedrag is alles dat links van de verticale as staat. Samenwerkend gedrag is gedrag dat rechts van de verticale as staat. Hierbij stelt de Roos van Leary dat dit gedrag juist dezelfde reactie oproept bij de ander. Dat wil zeggen, gedrag aan dezelfde kant van de verticial as. Oftewel als jij samenwerkend gedrag vertoont zal de ander dit ook doen, wanneer je tegenwerkend gedrag vertoond roep je juist dit op bij de ander. Als jij bijvoorbeeld aanvallend gedrag laat zien zal dit een opstandige reactie oproepen bij de ander.
Hoe werkt de roos van Leary in de praktijk?
Wanneer je het gevoel hebt vast te zitten in een bepaald patroon met je gesprekspartner kan je de Roos van Leary erbij pakken. Je analyseert vervolgens waar in de Roos van Leary je communicatie of gedrag. Hetzelfde doe je bij het gedrag van de ander. Vaak zal je zien dat jullie inderdaad het tegenovergestelde gedrag vertonen.
Gedrag dat je vertoont roept een bepaald gedrag op bij de ander. Actie leidt tot reactie:
Voorbeelden van de Roos van Leary
- Gedrag dat zich bevindt in de boven-samen hoek roept onder-samen gedrag op. Leidend gedrag roept volgend gedrag op.
- Gedrag dat zich bevindt in de onder-samen hoek roept boven-samen gedrag op. Volgend gedrag roept leidend gedrag op.
- Gedrag dat zich bevindt in de boven-tegen hoek roept onder-tegen gedrag op. Aanvallend gedrag roept opstandig gedrag op.
- Gedrag dat zich bevindt in de onder-tegen hoek roep boven-tegen gedrag op. Opstandig gedrag roept aanvallend gedrag op.
Bovenstaande zal je misschien nog wat te abstract vinden om te lezen. Daarom hieronder de vier voorbeelden van hierboven in concreet gedrag:
- In de kantine ontstaat het idee om een teamuitje te organiseren. Jij als gemotiveerd teamlid neemt de volgende dag het initiatief om een meeting in te plannen om de opties te bespreken. De rest van het team stemt hiermee in en wacht op de datum die jij prikt.
- Je hebt stress omdat je tegen een deadline aanzit om een project af te krijgen. Je komt er niet uit en vraagt hulp aan een teamgenoot. Deze pept je op en antwoord met: “Kom op je kunt het wel, we gaan dit samen doen. Doe jij dit gedeelte, dan begin ik met dit deel.”.
- Je bent manager van een team en één van je collega's heeft een taak niet gedaan daardoor ben je geirriteerd. “Ligt die brief hier nu nog steeds? Dit moest vanochtend al op de post!”. Je vindt collega vindt dit onrechtvaardig en zegt dat je dit zelf ook had kunnen doen.
- Je komt te laat en weet dat dit je eigen schuld is. Bij binnenkomst verontschuldig jij je niet maar zoek je naar een excuus. Je leidinggevende reageert boos en tikt je daarna op de vingers.
De bovenstaande voorbeelden houden het model van de roos van Leary aan.
Patronen in communicatie doorbreken met de Roos van Leary
Zoals je inmiddels hebt gelezen stelt de Roos van Leary dat bepaald gedrag ander gedrag oproept bij je gesprekspartner. Dat betekent dus dat wanneer jij je gedrag of communicatiestijl verandert dat van de ander ook zal veranderen. Dit is meteen hoe je de Roos van Leary concreet gebruikt in de praktijk. Je beslist welk gedrag je graag bij de ander wilt zien. Vervolgens kijk je in de Roos van Leary welk gedrag of communicatie jij dan moet vertonen om dit gedrag op te roepen bij de ander.
Denk terug aan het eerste voorbeeld van de vier bovenstaande puntjes over het plannen van het teamuitje. Wanneer jij je in deze situatie niet leidend maar volgzaam zou opstellen roep je leidend gedrag op bij de ander. In de situatie dat je dus afwacht en de datum van die meeting niet plant zal iemand anders zich eerder geroepen voelen om deze meeting te beleggen en hier een datum voor te prikken.
In situaties waarin jij het helemaal beu bent dat je steeds degene bent die het initiatief neemt is het de moeite waard om uit te proberen of dit voor je gaat werken.
- Als je wilt dat de ander leidend gedrag gaat vertonen zal je zelf volgend gedrag moeten vertonen. Bijvoorbeeld afwachten tot iemand komt met een datum komt voor een meeting.
- Als je wilt dat de ander volgend gedrag gaat vertonen moet je zelf juist assertief en leidend gedrag vertonen. Bijvoorbeeld iemand meevragen om in de kantine te lunchen om daar samen wat werk te bespreken en taken te verdelen.
- Als je wilt dat iemand stopt met het vertonen van verdedigend gedrag dan zal jij moeten stoppen met het aanvallen van de ander. Je vraagt dan: "Waarom is de brief nog niet de deur uit?. Wil je nu de brief op de bus doen?".
- Als je wilt dat iemand zich niet in de aanval schiet zal jij moeten stoppen met jezelf direct te verdedigen. In het voorbeeld over dat je te laat komt verontschuldig jij je dan bij binnenkomst.
De nadelen van dit model
De Roos van Leary is absoluut bruikbaar wanneer jij bewuster wilt communiceren of gedrag wil analyseren. Echter is het goed om er tegelijkertijd in je achterhoofd te houden dat de echte wereld zich niet houdt aan een model. Zo kunnen er meerdere factoren meespelen waardoor de realiteit niet overeenkomt met de theorie van de Roos van Leary. Je gesprekspartner is bijvoorbeeld je leidinggevende en heeft een machtspositie. Dan is het natuurlijk minder waarschijnlijk dat deze persoon volgend gedrag zal vertonen. Ook kan het zijn dat je gesprekspartner bepaalde karaktereigenschappen heeft waardoor er een voorkeur is voor een bepaald gedrag of communicatiestijl.
Blijf daarom niet eindeloos vasthouden aan de Roos van Leary. Merk je dat het niet gewenste resultaat heeft? Stap dan over op het gebruiken van andere gesprekstechnieken.
Beter worden in gesprekstechnieken en de Roos van Leary
Beter worden in de Roos van Leary doe je door veel te oefenen in gesprekken. Zo zal het met de tijd gemakkelijker voor je worden om communicatiestijlen te herkennen en te plaatsen in de Roos van Leary. Dit oefenen kan je zowel op het werk doen met collega's als in privésfeer met bekenden. Na het lezen van dit artikel heb je als het goed is genoeg handvatten om daarmee te beginnen.
Je kan ook denken aan het volgen van een training gesprekstechnieken. Dan ga je aan de slag met het oefenen van verschillende technieken waaronder de Roos van Leary. Je tilt jezelf dan naar een professioneel niveau waarbij je effectieve gesprekken voert op een zelfverzekerde manier.
