Persoonlijk leiderschap is een term die je de laatste jaren geregeld hoort vallen binnen kantoormuren van verschillende organisaties. Wat betekent de term persoonlijk leiderschap nu eigenlijk? En hoe pas je dit toe op jezelf?
Voor veel mensen komt persoonlijk leiderschap over als een buzzword, een term die gehypet is waarbij het fenomeen dat beschreven wordt niet nieuw is. Dat klopt natuurlijk ook wel een beetje als we eerlijk zijn. Zouden de ouden van deze aarde de componenten die bij persoonlijk leiderschap worden beschreven niet hebben bezeten? Ik denk van wel. Als we de eigenschappen van Alexander de grote en Cleopatra zouden leggen over de eigenschappen van persoonlijk leiderschap zouden we daar misschien wel grote overeenkomsten in vinden.
De term persoonlijk leiderschap is gebaseerd op het vergelijken van succesvolle leiders op bepaalde karaktereigenschappen. Dat is iets dat we tegenwoordig kunnen doen met de hulp van psychologisch onderzoek. Een probleem hierbij is dat er nu nog geen vaste wetenschappelijke definitie is voor de term persoonlijk leiderschap. Oftewel iedereen houdt zijn eigen definitie vast en refereert naar de wetenschappelijke onderzoeken die zijn of haar versie ondersteunen. Een kleine speurtocht via Google wijst uit dat dit inderdaad het geval is nu. Velen baseren persoonlijk leiderschap op de bekende “7 habits” van Covey. Weer anderen voegen er eigenschappen aan toe die zijn gebaseerd op ander wetenschappelijk werk.
Met een term zoals persoonlijk leiderschap is het natuurlijk niet zo gek dat deze verschilt aangezien, het eerste woord verraadt het al een beetje, het persoonlijk is voor iedereen. Omdat het de meest gebruikte versie is baseren wij ons in deze blogpost veelal op het werk van Covey.
Wat is persoonlijk leiderschap
Persoonlijk leiderschap is vooral leiderschap nemen over jezelf en je eigen gedrag. Want hoe kun je leidinggeven aan anderen als jij je zelf nog niet bewust bent van je eigen koers die je wilt varen. Als leider moet je goed op jezelf kunnen reflecteren. Als je dat niet kunt is het zelfs mogelijk dat je schade doet aan de effectiviteit van je team. Alle componenten die vallen onder persoonlijk leiderschap komen dus uiteindelijk uit deze boodschap voort: ken jezelf. Hieronder lees je de 7 componenten die volgens ons bij persoonlijk leiderschap horen.
#1 Wees proactief!
De eerste eigenschap die niet kan ontbreken in het repertoire van een persoonlijk leider is pro-activiteit ofwel assertiviteit. Hierbij draait alles om het weten waar je verantwoordelijkheid ligt. Het pakken van die verantwoordelijkheid en dus het stoppen met het de schuld leggen bij factoren die buiten jezelf liggen.
Jij bent de stuurman van jouw eigen leven en gedrag.
Je kan hier een verdeling maken tussen twee omgevingen.
De ene omgeving is de cirkel van betrokkenheid. Daarin zitten alle factoren waarbij jij betrokken bent. Factoren die een invloed hebben op jouw leven.
De andere omgeving is de cirkel van invloed. Oftewel de factoren die jezelf kunt sturen. Je hebt natuurlijk niet overal invloed op, al heb je wel invloed op meer dingen dan je in eerste instantie zal denken.
Stel je bent teamleider van een horecagelegenheid aan de kust in het altijd mooie Vlissingen.
Eén van de factoren die dan in de cirkel van betrokkenheid zit is het weer. Het weer heeft tenslotte invloed op de hoeveelheid bezoekers op het terras. Je hebt echter, tenzij je Zeus heet, geen invloed op het weer dus het zit niet in je cirkel van invloed.
Wat wel in je cirkel van invloed zit is de hoeveelheid mensen die jij inzet om bezoekers te bedienen op het terras.
Zo kan het wel eens voorkomen dat jij je laat verrassen door het mooie weer. De kunst is dus om te herkennen wat binnen je invloed valt en daar je verantwoordelijkheid te pakken. Het is erg makkelijk om te zeggen: “We konden de drukte niet aan want het weer was te mooi”. Een persoonlijk leider zou verantwoordelijkheid pakken en zeggen: “We konden de drukte niet aan want ik heb niet genoeg mensen ingezet op deze dag.”.
#2 Heb een duidelijk doel voor ogen
Om sterk en vastberaden over te komen is het natuurlijk belangrijk om een duidelijk doel voor ogen te hebben. Van je teamleden verwacht je immers dat ze bepaalde doelen halen, dus voor jezelf moet dit ook gelden.
Mensen met een duidelijk doel halen betere resultaten. Logisch, want als je niet weet waar je nu toe beweegt weet je ook niet welke acties goed zijn en bijdragen.
Persoonlijk zou ik hier nog aan toe willen voegen dat niet alleen het bewust stellen van doelen een goed idee is. Ook het meten van de resultaten ten opzichte van deze doelen is belangrijk. Dat wordt nog te vaak vergeten of gewoon overgeslagen omdat het leuker kan zijn om alleen naar de toekomst te kijken.
Je kunt verschillende soorten doelen stellen. Je kunt doelen stellen die alleen voor jezelf als leider gelden, ook kun je doelen stellen die je met het hele team wil halen. Bij zo’n laatste doel is het belangrijk om het hele team hierbij te betrekken. Zo creëer je immers draagvlak dat je nodig hebt om dit doel te halen.
Een goed doel is meetbaar. Zeg dus niet: “we willen met het hele team zorgen dat iedereen tevreden is op het werk”, een beter doel is dan: “we willen dat ieder lid van het team gemiddeld een 7 scoort als hij/zij wordt gevraagd naar de tevredenheid op het werk.”. Zo kun je achteraf de resultaten toetsen aan je gestelde doelen.
#3 Stel prioriteiten
Prioriteiten stellen, of focussen, is belangrijk als leider zijnde. Dit heeft veel te maken met de vorige component van persoonlijk leiderschap, een duidelijk doel voor ogen hebben.
Prioriteiten stellen is onmisbaar als je de gestelde doelen ook wilt halen. Het voorkomt dat we te veel hooi op onze vork nemen en zo gedemotiveerd raken als we zien dat we een hoeveelheid van die doelen niet halen omdat we te druk bezig zijn met andere dingen.
Het oude spreekwoord “Rome is niet in één dag gebouwd”, oftewel je moet je niet overhaasten, heeft hier ook een boel mee te maken. Kies wat belangrijk is voor jou of voor je team en focus je daarop. Als dit doel is behaald en stabiel is dan kun je doorgaan naar het volgende. Zo voorkom je dat je te veel ballen tegelijk in de lucht probeert te houden.
Wanneer het goed over prioriteiten stellen voor het team in plaats van voor jezelf kun je hier ook het beste het team zelf bij betrekken. Zo zorg je weer voor het o zo belangrijke draagvlak dat je als leider altijd nodig hebt.
Laat je team bijvoorbeeld verschillende doelen op volgorde van belangrijkheid zetten en maak zo gezamenlijk een keuze over de te stellen prioriteit. Of neem die informatie in ieder geval mee als je toch liever zelf de keuze maakt.
#4 Laat niet over je heen lopen en loop niet over anderen heen
In de rol van leider zijnde gaat het voorkomen dat je conflicterende belangen hebt met anderen om je heen. Mensen op de werkvloer die net iets anders willen dan jij, of het op een andere manier willen bereiken.
Dat kan voor veel mensen lastig zijn, maar is het niet als je weet hoe te gedragen in dit soort situaties.
Jij hebt bepaalde wensen, maar een ander heeft dat ook. De kunst is om je gedrag zo te balanceren dat je als assertief omschreven wordt. Zorg ervoor dat je niet onderdanig of juist te dominant bent.
Onderdanig – De ander is belangrijk
Assertief – We zijn beiden belangrijk
Dominant – Ik ben belangrijk
Onderdanig gedrag is natuurlijk niet handig als jij de leider bent. Zo laat je makkelijk over je heen lopen en wordt het lastig de door jou gestelde doelen te bereiken. Anderen laten zich niet door je aansturen dan. Dit spreekt voor zich.
Dat het tegenovergestelde, dominant gedrag, ook niet de beste manier is spreekt minder voor zich. Teamleden raken het snel beu wanneer jij alleen maar je eigen wil oplegt en niet luistert naar anderen. Je jaagt ze tegen je in het harnas dan. Je kan in ons artikel over de Roos van Leary lezen hoe dit precies werkt.
Daarom moet je rekening houden met de behoeften van anderen. Leiders van naties worden ook, op den duur, afgezet door het volk wanneer ze dit niet doen. Zo laten teamleden je op de werkvloer ook vallen als je dit niet genoeg in ogenschouw neemt.
Assertief noemen we dat gebalanceerde gedrag.
#5 Probeer te begrijpen voordat je begrepen wordt
Dit component heeft alles te maken met jouw stijl van communicatie. Veel mensen zijn tijdens het communiceren vooral bezig met het overbrengen van hun eigen idee op de ander en vergeten daarbij te luisteren. Je ziet dit fenomeen ook in het maatschappelijk debat veel terug.
Communicatie is niet eenzijdig, maar tweezijdig en begint toch echt bij luisteren.
Dat luisteren is vooral handig als je achter de behoeften van teamleden wilt komen. Het is belangrijk om te weten wat er speelt in je team zodat je daar je acties op kunt afstemmen. Luisteren begint met oprechte nieuwsgierigheid.
Na het luisteren is het tijd om te zenden. Duidelijkheid is hierbij het belangrijkste devies.
Geef feedback bijvoorbeeld altijd op een duidelijke manier op de prestatie en speel niet op de man.
Er zijn veel dingen die je kunt doen om jouw communicatie richting teamleden te verbeteren. Communicatie is een vak apart waar we in andere artikelen uitgebreid over uitweiden.
Wat wel zeker is, is dat een heldere communicatie één van de belangrijke componenten van persoonlijk leiderschap is.
#6 Teamwork is de sleutel
De voorgaande componenten gaan meer over jezelf als persoon zijnde. Persoonlijk leiderschap gaat tenslotte vooral over de leiding nemen over jezelf. Maar hoe zet je dit persoonlijk leiderschap nu om in leiderschap over een team?
Dit heeft alles te maken met het afstemmen van behoeftes. De behoeftes van teamleden met de behoeftes van jezelf. In een team bereik je meer zoals je weet.
Teams gaan dieper dan alleen de koude werk gerelateerde zaken. Persoonlijk dromen en angsten van teamleden gaan meespelen. Je krijgt te maken met groepsdynamieken. Factoren als populariteit en macht gaan een grote rol spelen.
Als leider zijnde is het belangrijk om al deze bovenstaande elementen goed in kaart te hebben. Alleen zo kan je jouw behoeften afstemmen met die van het team en zo de gestelde doelen halen.
Deze behoeftes boven tafel halen doe je met bepaalde gesprekstechnieken. In dit artikel wordt daar verder op ingegaan.
Daarbij is het belangrijk je team bij veel zaken te betrekken. Ze hebben vaak genoeg kennis en ervaring om een gefundeerde mening te uiten.
Stel bijvoorbeeld geen regels op, maar maak afspreken. Het verschil is dat een regel door een persoon is bedacht en van bovenaf is opgelegd. Een afspraak is in overeenstemming gemaakt. Deze worden beter nagekomen omdat er al draagvlak is gekweekt.
#7 Houd jezelf scherp
Als leider ben je zelf het belangrijkste gereedschap, jij bent de tool waarmee je werkt.
Covey gebruikt in zijn boek het voorbeeld van de zaag. Heb je liever iemand die 100 uur achter elkaar zaagt of iemand die om de 10 uur 1x zijn zaag opnieuw scherp maakt? Wie zou uiteindelijk productiever zijn?
Houd jezelf dus ten alle tijden scherp en zorg goed voor jezelf. Want zo ben je zelf ook productiever.
Dat betekent goed eten, sporten en slapen. Dat klinkt misschien een beetje als een open deur, maar één deze tijd waarin burn-outs veelvuldig voorkomen lijkt het ons toch geen overbodige boodschap.
Wist je bijvoorbeeld dat als je langer dan 30 minuten achter elkaar beweegt je hormonen aanmaakt die stresshormonen te lijf gaan? Genoeg reden om te sporten dus zodat je beter presteert als leider! Leer dus omgaan met stress.
Het kan natuurlijk zijn dat het moeilijk is om kritisch naar jezelf te kijken, dat vinden wel meer mensen. In zo’n gevoel kan coaching een uitkomst bieden.
Ben jij een persoonlijk leider?
Heb je na het lezen van dit stuk interesse gekregen om jouw persoonlijk leiderschap te verbeteren? Mooi! Dan staan wij altijd voor je klaar. Kijk gerust naar de training persoonlijk leiderschap of bel ons vrijblijvend voor een oriëntatiegesprek.
Tot snel!
Jouw Supertrainer
