De roos van Leary ontwikkeld door Timothy Leary is één van die modellen die je kan tegenkomen als je bedrijfstrainingen bezoekt over effectief communiceren, gesprekstechnieken of leiderschap. Op één of andere manier is dit model een blijvende favoriet onder vele trainers. Toegegeven, het is een model dat redelijk simpel uit te leggen valt waardoor je snel resultaat kunt halen. Dankzij de Roos van Leary kan je namelijk snel inzicht verschaffen in je eigen manier van communiceren en gesprekken voeren.
Bij Supertrainer staan we soms wat kritisch tegenover modellen over menselijk gedrag. We behandelen ze absoluut niet als heiligdom waar niet getoornd aan mag worden. Wanneer je dit model namelijk blind gaat toepassen en over elk gedrag dat je ziet heen gaat plakken zal je zien dat het niet werkt. Waarom niet? In theorie zijn theorie en praktijk hetzelfde, maar in de praktijk werkt het toch net even anders. Dat gezegd hebbende denken we tegelijkertijd wel dat de Roos van Leary behulpzaam kan zijn en je communicatie kan verbeteren.
Wanneer is de roos van Leary dan toch handig?
De roos van Leary is een model dat gedrag in kaart brengt en kan verklaren. Het model kennen kan je helpen gedrag van anderen te voorspellen of zelfs te sturen in sommige situaties. Eén van de kernboodschappen is namelijk dat jouw gedrag een reactie oproept bij de ander, vanuit deze reactie gebeurt het voorspellen van dat gedrag.
Je kunt de roos van Leary inzetten wanneer communicatie moeilijk verloopt of wanneer je bepaald gedrag wilt beïnvloeden. Zo gebruik je het model om die moeizaamheid van communicatie te verklaren en te kijken hoe je jouw gedrag aan kunt passen om het gewenste gedrag bij de ander te krijgen. Je kunt zo inspelen op het gedrag van de ander en de communicatie binnen je team beïnvloeden.
De roos van Leary heeft die naam omdat het model er uit ziet als een windroos. Het is een cirkel met een horizontale en verticale as erin. De verticale as geeft de mate van dominantie aan. Alles boven de horizontale as is dominant gedrag en alles daaronder is onderdanig gedrag. Het model stelt dat beide het tegenovergestelde gedrag oproepen bij de ander. Wanneer jij leidend gedrag vertoont zal de ander volgend gedrag vertonen als reactie en visa versa.
De horizontale as gaat over samenwerkend gedrag en tegenwerkend gedrag, over de relatie die je samen hebt. Tegenwerkend gedrag is alles dat links van de verticale as staat. Samenwerkend gedrag is gedrag dat rechts van de verticale as staat. Hierbij stelt het model dat het gedrag juist dezelfde reactie oproept bij de ander. Oftewel als jij samenwerkend gedrag vertoont zal de ander dit ook doen, wanneer je tegenwerkend gedrag vertoond roep je juist dit op bij de ander. Als jij bijvoorbeeld aanvallend bent tegen de ander zal dit een opstandige reactie oproepen.
Wanneer je in de situatie zit dat communicatie binnen het team moeizaam verloopt kun je dus kijken in welk segment je het gedrag van je teamgenoten en jezelf kunt indelen. Daarna kun je analyseren welk gedrag het gewenste gedrag is dat je wilt zien. Vervolgens kies je het gedrag dat jij moet vertonen om dit op te roepen bij de ander.
Hoe extremen het gedrag dat je vertoond is, hoe extremer het gedrag dat je oproept wordt natuurlijk. Iemand die extreem aanvallend is zal extreem opstandig gedrag oproepen. Volgens de roos van Leary is goed gedrag dan ook altijd gematigd, dit is het gedrag dat aan de “binnenkant” van de randen zit en het effectiefst is.
Hoe werkt de roos van Leary dan in de praktijk?
Zoals de roos van Leary stelt, roept gedrag bepaald ander gedrag op en maakt dit dus voorspelbaar. Gedrag dat je vertoont roept een bepaald gedrag op bij de ander. Actie leidt tot reactie.
#1 Gedrag dat zich bevindt in de boven-samen hoek roept onder-samen gedrag op. Leidend gedrag roept volgend gedrag op.
#2 Gedrag dat zich bevindt in de onder-samen hoek roept boven-samen gedrag op. Volgend gedrag roept leidend gedrag op.
#3 Gedrag dat zich bevindt in de boven-tegen hoek roept onder-tegen gedrag op. Aanvallend gedrag roept verdedigend gedrag op.
#4 Gedrag dat zich bevindt in de onder-tegen hoek roep boven-tegen gedrag op. Verdedigend gedrag roept aanvallend gedrag op.
We zullen eens met wat voorbeelden bekijken hoe dit dan daadwerkelijk werkt in simpelere taal. Oftewel hoe vertalen we dit naar concrete gedragingen op bijvoorbeeld de werkvloer.
#1 In de kantine ontstaat het idee om een teamuitje te organiseren. Jij als gemotiveerd teamlid neemt de volgende dag het initiatief om een meeting in te plannen om de opties te bespreken. De rest van het team stemt hiermee in en wacht op de datum die jij prikt.
#2 Je hebt stress omdat je tegen een deadline aanzit om een project af te krijgen. Je komt er niet uit en vraagt hulp en uit dit emotioneel tegen een teamgenoot. Deze pept je op en antwoord met: “Kom op je kunt het wel, we gaan dit samen doen. Doe jij dit, dan begin ik met dit deel.”.
#3 Je zit nietsvermoedend aan je bureau te werken wanneer je plots wordt geconfronteerd met een boze teamgenoot. “Waarom heb jij die brief niet op de post gedaan? Dit moest nodig gebeuren!”. Je zoekt snel naar een antwoord en zegt dat je later op de dag van plan was.
#4 Een collega van je klaagt de hele dag door al steen en been over het vervelende werk, het weer, de situatie thuis en zijn schoonmoeder. Op een gegeven moment ben je het helemaal beu. Je flapt uit “Als je zo blijft zeuren ga je maar ergens anders zitten om iemand anders zijn dag te verpesten.”.
De bovenstaande scenario’s zijn realistisch en houden het model van de roos van Leary aan. In veel gevallen zal het natuurlijk niet precies zo gaan als in bovenstaande voorbeelden, maar misschien wel ongeveer zo. De essentie is dat de bovenstaande gedragingen die andere gedragingen oproepen, dus leidend roept volgend op et cetera et cetera.
Het model van de roos van Leary is een leidraad. Dat is belangrijk om in je achterhoofd te onthouden. Zoals gezegd werkt het niet altijd zo, de praktijk is anders dan de theorie.
In bovenstaande voorbeelden kan jij je namelijk vast wel andere reacties bedenken die zullen voorkomen. In voorbeeld 3 bijvoorbeeld van de brief. Niet iedereen zal zich daar volgzaam opstellen en zoeken naar excuses. Er zijn ook mensen die aanvallend terug zouden reageren, indien mogelijk nog dominanter.
Het model gaat aan veel dingen voorbij. Karaktereigenschappen van personen, onderlinge relaties van teamgenoten en machtsafstanden binnen het bedrijf. Je kunt je voorstellen dat sommigen nu eenmaal van nature een dominanter karakter hebben waardoor ze in sommige gevallen alsnog dominant zullen reageren ook al zouden ze volgens de roos van Leary volgzaam moeten reageren. Het kan ook zo zijn dat dat de machtsverhoudingen binnen een bedrijf zorgen dat je bepaald gedrag vertoond. Het lijkt mij dat je eerder geneigd bent volgzaam gedrag te vertonen wanneer je iemand van de directe tegenover je hebt staan in plaats van een directe collega.
In bovenstaande gevallen zal je niet zo veel bereiken als je met de roos van Leary aan komt zetten. Daarom drukken we altijd iedereen op het hart om je eigen blik en inzicht te vertrouwen. De werkelijkheid is soms net even anders en jij bent degene die dat ziet. Common sense prevaleert hier boven een theoretisch model zoals de roos van Leary.
Toch is de roos van Leary wel bruikbaar. Het is een prima eerste middel om in te zetten wanneer je gedrag van anderen wilt beïnvloeden. Punt is dat je er niet te lang aan vasthoudt wanneer het niet werkt en niet vergeet andere factoren mee in ogenschouw te nemen.
Hoe beïnvloed je gedrag met de roos van Leary?
Zoals gezegd gaat de roos van Leary uit van actie-reactie en stelt dus dat je gedrag kunt oproepen door zelf ander gedrag te vertonen.
Dat is anders dan de meesten denken. Men denkt vaak dat communicatie automatisch gaat en je hier dus geen invloed op hebt bij anderen. Die invloed heb je wel degelijk tot een bepaalde hoogte.
Als jij wilt dat de ander zijn gedrag aanpast, ook wel feedback geven genoemt, zal je jouw gedrag moeten aanpassen. Door hetzelfde automatische gedrag te vertonen houd je namelijk het gedrag van de ander in stand.
Denk terug aan voorbeeld 1 over het plannen van het teamuitjes. Wanneer jij je in deze situatie niet leidend maar volgzaam zou opstellen roep je leidend gedrag op bij de ander. In de situatie dat je dus afwacht en de datum van die meeting niet plant zal iemand anders zich eerder geroepen voelen om deze meeting te beleggen en hier een datum voor te prikken.
In situaties waarin jij het helemaal beu bent dat je steeds degene bent die het initiatief neemt is het de moeite waard om uit te proberen of dit voor je gaat werken.
Als je wilt dat de ander leidend gedrag gaat vertonen zal je zelf volgend gedrag moeten vertonen. Bijvoorbeeld afwachten tot iemand komt met een datum komt voor een meeting.
Als je wilt dat de ander volgend gedrag gaat vertonen moet je zelf juist assertief en leidend gedrag vertonen. Bijvoorbeeld iemand meevragen om in de kantine te lunchen om daar samen wat werk te bespreken.
Als je wilt dat iemand stopt met het vertonen van aanvallen gedrag dan zal jij moeten stoppen met het verdedigen van jezelf. Je geeft de ander dan niks om aan te vallen. Door te zeggen “Waarom heb je die brief zelf niet op de bus gedaan?” in het voorbeeld van de brief.
Als je wilt dat iemand zich niet altijd loopt te verdedigen zal jij moeten stoppen met aanvallen. In het voorbeeld met de mopperende collega kan je dit doen door hier uitgebreid op in te gaan en het misschien zelfs uit te vergroten.
Vaste patronen doorbreken
Soms is gedrag zo vast gesleten in patronen dat dit om een wat extremere gedragsverandering vraagt bij jou. Denk bijvoorbeeld aan jarenlange relaties of die collega die onderhand bij het meubilair hoort.
In dat geval kan je gedrag vertonen dat naast het gedrag van de ander in het model zit. Hierdoor doorbreek je het patroon.
Wanneer iemand bijvoorbeeld constant verdedigend gedrag vertoond kan jij in plaats van aanvallend gedrag, volgend gedrag vertonen. In voorbeeld 4 van de klager kun je reageren met “Ja, je hebt gelijk. Het is allemaal zo verschrikkelijk, ik weet ook niet wat ik er mee aan moet.”. Volgens de theorie zal dit leidend gedrag oproepen bij de ander. Zo breek je iemand uit dat vaste patroon.
Daarna kun jij het gedrag kiezen wat je wilt dat hij of zij vertoont door zelf het tegenovergestelde gedrag te vertonen uit de eerdere voorbeelden.
Kort samengevat. Gedrag doorbreken door het gedrag te vertonen wat naast het gedrag van de ander zit in het model. Nieuw gedrag voor de ander kiezen en dit motiveren door zelf het tegenovergestelde gedrag te vertonen. Dus als je leidend gedrag wilt zien ga je zelf volgend gedrag vertonen.
Training?
Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen over hoe je de roos van Leary kunt toepassen in je dagelijkse werkzaamheden? Geen probleem dan kan je ons altijd mailen of bellen en staan wij klaar om je tips te geven. Die persoonlijk aandacht vinden wij belangrijk. Je kan bij ons ook terecht voor trainingen over gesprekstechnieken, teamcoaching en persoonlijk leiderschap.
Wil je naast de roos van Leary nog andere methodes aanleren die je praktisch kunt toepassen om gedrag van andere te beïnvloeden? Kijk dan even bij onze trainingen. Onze trainingen zijn altijd afgestemd op jouw behoeften en hebben daarom impact.
